پروپوزال بررسی وضعیت بازرگانی چوب در ایران و امکان صادرات مصنوعات چوبی

وجود چوب و فرآورده‌های تركیبی آن از دیرباز از اهمیت اقتصادی زیادی دركشورهای توسعه یافته و درحال توسعه برخوردار بوده است .چوب محصولی است از طبیعتی که در زندگی بشر نقش داشته و به مرور زمان دارای اهمیت ویژه­ای شده است و صنایع چوب از جمله صنایعی است که ازگستردگی زیادی به ­صورت صنف و صنعت در سطح کشور برخوردار است و دارای امکانات بالفعل و بالقوه فراوانی می­باشد، گستردگی آن از منابع طبیعی و جنگل­داری شروع شده و از کارخانجات بزرگی نظیر تخته خرده چوب، تخته فیبر، تخته لایه و روکش امتداد داشته و در نهایت به صنایع چوب ختم می­شود. این طیف وسیع به همراه نیاز روز افزون به محصولات آن­ها نشانگر اهمیت بالای این صنعت است. در کشور ما صنایع چوب نقش مهمی درایجاد اشتغال و تحقق اهداف برنامه توسعه دارد(حسین پور،1385). صنایع چوب کشورمان، بویژه صنعت مصنوعات چوبی، در دهه گذشته توسعه مناسب و مطلوبی نداشته است. اگر چه در سال های اخیر تعداد زیادی واحدهای مصنوعات چوبی تاسیس و راه اندازی گردیده است ولی علیرغم زیاد بودن تعداد واحدها تولیدات هم از نظر قیمت و هم از نظر کیفیت توان رقابت با محصولات مشابه خارجی را ندارد و مقدار تولید نیز در حد اندك است. به طوری که از نظر تولید در سطح جهانی در بین 25 کشور توسعه یافته و در حال توسعه پایین‌ترین اولویت را داشته و از سوی دیگراز نظر بازار داخلی نیز هیچگاه میزان تولید، تکافوی بازار مصرف داخلی را ننموده است و همواره از این نظر مقدار متنابهی واردات داشته‌ایم. همچنین از نقطه نظر انتخاب مکان استقرار، واحدهای مذکور نیز،می‌توان مشاهده نمود كه برنامه‌ریزی ها براساس معیارهای علمی و منطقی استوار نبوده است و در مورد واحدهای بزرگ، اغلب مشاهده می‌شود كه محل استقرار آنها، تابع محل بازار مصرف محصولات، گردیده است. علیرغم وجود پتانسیل های زیادی كه در زمینه صادرات مصنوعات و محصولات چوبی وجود دارد در سال های گذشته به دلیل صادرات محصولات نامرغوب و عدم رعایت استانداردهای لازم دراین خصوص بسیاری از بازارهای مناسب از دسترس خارج شده و حتی درمواردی منجر به از بین رفتن اعتماد مصرف كنندگان محصولات ایرانی در برخی از بازارهای جهانی شده است.صنعت چوب و  مصنوعات و محصولات چوبی کشورمان در حال حاضر بیش از ۵۰‌ هزار کارگاه کوچک و بزرگ تولیدی را به خود اختصاص داده است،اما مبلمان در ایران عمدتا توسط واحدهای صنفی تولید می‌شود و واحدهای صنعتی به مراتب کمتری در این عرصه حضور دارند. در حال حاضر طبق گزارش مرکز آمار ایران حدود ۲۲۶ واحد تولید صنعتی مبلمان با اشتغال حدود ۱۰‌هزار نفر در کشور وجود دارد . همچنین بر اساس گزارشات اتحادیه درودگران تعداد ۴۶۷۰۰ واحد رسمی‌در زمینه صنایع چوب مشغول فعالیت بوده که تعداد ۱۱۷‌هزار نفر در این کارگاه‌ها مشغول فعالیت می‌باشند. (نیكنام ، معصومی ، فرح آبادی ، اسفندیاری ،1386).

 توان بالقوه بالای این تعداد واحد تولیدی در جذب نیروی كار، افزایش تولید و در نهایت توسعه صادرات می تواند محرك بسیار خوبی جهت صنایع وابسته و مرتبط با آن نظیر چوب‌بری، نئوپان سازی، چسب سازی، تولید تخته فیبر، روكش و تخته لایه، یراق‌آلات‌سازی،شیشه، پارچه‌بافی و رنگ‌سازی باشد. به عبارت ساده‌تر توسعه ی تولید و صادرات مصنوعات و محصولات چوبی می تواند منجر به توسعه ی بخش عظیمی از صنایع كشورشود. لازم به یادآوری است كه بخش مصنوعات و محصولات چوبی آخرین مرحله ی كار در صنایع چوب است که بدست مصرف‌كننده نهایی می رسد به همین خاطر دارای ارزش افزوده بالایی بوده و اهمیت زیادی را‌ در بخش صادرات می‌تواند داشته باشد( نادری،1371).بر اساس آخرین آمارها میزان واردات مبلمان و مصنوعات چوبی کشورهای حوزه خلیج فارس بیش از ۵۰۰‌میلیون دلار و کشورهای آسیای میانه و قفقاز بیش از ۵۰‌میلیون دلار در سال اعلام شده است‌ ( آمار بازرگانی خارجی،1390 ). این حجم بالای واردات به همراه تجارت کشورهای دیگر بیانگر بازار بسیار عظیم مصنوعات چوبی در جهان است و چنانچه کشوری بتواند تولیدات خود را با این بازار بزرگ پیوند بزند‌، تحولی بزرگ در بخش صنعت چوب خود بوجود‌آورده و منبع عظیمی ‌ازدرآمد را ازآن خود کرده است. با بررسی كشورهای مقصد مصنوعات و محصولات  چوبی صادراتی ایران می توان دریافت كه از زمان گشوده شدن بازار آسیای میانه و قفقاز به روی كالاهای ایرانی نرخ صادرات مصنوعات و محصولات چوبی سیرصعودی داشته اما عدم توجه به مسائل  استانداردو كیفیت محصولات موجب شده كه پس ازاندك زمانی بازار این  كشورها نیزعكس العمل منفی نسبت به محصولات ایرانی ازخود نشان دهند واین عامل دركنارعواملی همچون رقابت منفی صادر كنندگان  ایرانی با یكدیگر، عدم آینده نگری آنان ،صدور محصولات نامرغوب و حضور رقبائی قدرتمند چون تركیه،ایتالیا و لهستان باعث كاهش حجم صادرات ایران به این كشورهاگردیده است .