مقاله در رابطه وزرای دوره مغول

موضوع مقاله : وزراي دورة مغول

نام درس:

نقد و بررسي تاريخ ايران در دورة مغول و تيموريان و حكومتهاي محلي

فهرست مطالب

1- مقدمه

2- اهميت وزارت

3- وزراي ايراني دورة مغول

محمود يلواچ ) وزير ايراني چنگيزخان و اوگتاي )

مسعود بيك بن محمود يلواج (وزير كيوك و منگو )

اميراحمد بناكتي- وزير قوبيلاي قآن (يكي از چهار وزير او)

4- وزراي عهد ايلخانان:

سيف الدين بيتكچي( وزير هلاكو )

شمس الدين جويني( وزير هلاكو، آباقا، احمد تكودار)

امبربوقا( وزير ارغون)

جلال الدين مخلص سمناني( وزير ارغوان )

سعد الدوله يهودي( وزير ارغون)

خواجه صدرالدين اجمد خالدي زنجاني( وزير گيخاتو)

جمال‌الدين دستجرداني( وزير امور مالي بايد و خان )

خواجه صدرالدين احمد زنجاني( وزير غازان )

خواجه جمال‌الدين دستجرداني ( وزير غازان )

5- وزارت توأمان :

خواجه رشيدالدين فضل الله و خواجه سعدالدين ساوجي ( وزير غازان ، اولجايتو)

خواجه تاج الدين عليشاه جيلان و خواجه رشيدالدين (وزير اولجايتو، ابوسعيد خواجه عليشاه به طور مستقل - وزير ابوسعيد )

ركن الدين صاين (وزير ابوسعيد)

دمشق خواجه ( وزير ابوسعيد)

غياث الدين محمد بن رشيد‌الدين و خواجه علاء‌الدين محمد ( وزير ابوسعيد و ارپاخان)

فهرست منابع و مأخذ

1. آق سرائي، محمود بن محمد كريم، مسامره الاخبار و مسايره الاخبار، به سعي عثمان توران، بي جا، بي‌تا.

2- اشپولر، تاريخ مغول در ايران، ترجمة محمود ميرآفتاب ، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي ، 1380 .

3- اقبال آشتياني ، عباس، تاريخ مغول و اوايل ايام تيموري، تهران: نامك، 1376.

4- اقبال آشتياني، عباس، تاريخ مغول (از حمله مغول تا تشكيل دولت تيموري)، تهران: امير كبير، 1379.

5- بياني، شيرين، دين و دولت در ايرن عهد مغول، 2 ج، تهران: مركز نشر دانشگاهي، 1375.

6- بياني، شيرين، مغولان و حكومت ايلخانان در ايران، تهران: سمت ، 1379.

7- پطروشفسكي ، تاريخ ايران كمبريج، ترجمه حسن انوشه، تهران: اميركبير، 1379.

8- حمد الله مستوفي، ابن ابي بكر احمدبن نصر قزويني، تاريخ گزيده، به اهتمام عبدالحسين نوائي، تهران: امير كبير، 1329.

9- خواند مير، غياث الدين بن همام الدين الحسيني، تاريخ حبيب السير، ج3، تهران خيام، 1333.

10- خواندمير، غياث الدين بن همام الدين، دستور الوزرا، مصحح سعيد نفيسي، تهران: اقبال 1317.

11- رشيدالدين فضل الله همداني، جامع التواريخ، به كوشش بهمن كريمي، 2 ج، تهران: اقبال، 1338،

12- رشيدالدين فضل الله همداني، مكاتب رشيدي، تصحيح محمد شفيع، لاهور: انتشارات كلية پنجاب، 1945

13- رجب زاده، هاشم، خواجه رشيد الدين فضل الله، تهران: انشارات طرح نو، 1377

14- شبانكاره‌اي، محمد بن علي، مجمع الانساب، تصحيح ميرهاشم محدث، تهران: اميركبير، 1363.

15- القشاني، ابوالقاسم عبدالله بن محمد، تاريخ الجايتو، به اهتمام مهين همبلي ، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1348.

16- لمبتن، تداوم و تحول در تاريخ ميانه ايران، ترجمة يعقوب آژند، تهران: نشرني، 1372.

17- ميرخواند، محمد بن خاوند شاه بن محمود، روضه الصفا، به تصحيح جمشيد كيان‌فر، تهران، اساطير، 1380.

18- مرتضوي، منوچهر، مسائل عصر ايلخاني، تهران: موسسة‌ تاريخ و فرهنگ ايران، 1358.

19- ناصرالين منشي كرماني، نسائم الاسحار من لطائم الاخبار (در تاريخ وزراء) به تصحيح مير جلال الدين حسيني ارموي (محدث) ، تهران: دانشگاه تهران، 1338.

وصاف الحضره، فضل الله بن عبدالله شيرازي، تجزيه الامصار و تزجيه الاعصار، به اهتمام محمد مهدي اصفهاني، بمبئي، 1269.

مقدمه

در تشكيلات اداري و كشوري و گاه لشكري، همواره وزير نقش اول را ايفا كرده است. در طول تاريخ ايران وزارت، مهمترين ركن اداره كشور محسوب مي‌شد چه در دوراني كه ايراني بر ايران حكومت مي كرد و چه زماني كه مهاجمان بر اين آب و خاك حكمراني كردند،‌ همه به كمك وزيران كاردان بوده. و اگر حاكمي از بركت وجود وزير شايسته محروم بود به طور حتم عمر دولت او نيز كوتاه بود و اگر رعيت در آرامش و كشور در ثبات قرار مي گرفت در سايه تدبير و كفايت وزير بود.

همه حكومت هاي بزرگ ايران چه در قبل از سلام و چه بعد از اسلام، جملگي وزراي مدبري را به خود ديده اند. آخرين ايشان، قبل از هجوم فعول ، سلجوقيان بودند كه با كمك وزاري كاردان توانستند يكي از بزرگترين امپراطوري‌ها را در زمان خود به وجود آورند و به وسيلة همين وزرا توانستند آن قلمرو وسيع را اداره كنند. شايد يكي از دلايل افول زود هنگام و سريع خوارزمشاهيان تهي بودند حكومت ايشان از وزراي با كفايت بوده باشد. چنگيزخان و جانشينانش نيز به اين نكته واقف بودند، حضور ديوانيان و وزراء ايراني در دربار مغولان و همراهي ايشان در ادارة‌ قلمرو وسيع مغولان بدون شك بنا به درخواست مهاجمان بود.