مقاله تعيين گروههای سنگی پتروفيزيکی با استفاده از مفهوم واحدهای جریانی و روش تحلیل خوشه ای

نویسنده مقاله: ناصر آقازاده

تعيين گروههای سنگی پتروفيزيکی با استفاده از مفهوم واحدهای جریانی و روش تحليل خوشه­ ای

مطالعه موردی از سازند داریان، میدان پارس جنوبی، خلیج فارس.

چکیده:

       سازند داریان به سن آپتین، به عنوان یکی از مخازن حاوی نفت در میدان گازی پارس جنوبی به شمار می­رود. وقوع ناپیوستگی بزرگ جهانی در انتهای آپتین، موجب رخنمون تحت الجوی این سازند،  تاثیر فرآیندهای دیاژنژ جوی و گسترش شدید حفرات انحلالی شده است.  هدف از این مطالعه بررسي ويژگي­هاي مخزني، مشخص کردن توزيع فضايي شاخص­هاي پتروفيزيکي مانند تخلخل، تراوايي و اشباع شدگي است. روابط تخلخل- تراوایی را می­توان در چارچوب واحدهای جریانی هیدرولیکی به منظور تعیین سنگهای مخزنی ناهمگن به کار گرفت. يک واحد جریانی، حجمى از سنگ مخزن است که به طور عمودى و جانبى پيوسته و قابل پيش­بيني بوده و خصوصيات زمين‌شناسى و پتروفيزيکى تاثیرگذار بر روى جریان سيال در درون آن ثابت است و به  طور مشخص از ساير حجم‌هاى سنگی متمایز است. هر واحد جریانی هیدرولیکی با نشانگر زون جریانی مرتبط می­باشد. بنابراین زون­بندی یک مخزن با استفاده از نشانگرهای زون جریانی و شناسایی واحدهای جریانی می­تواند برای ارزیابی کیفیت مخزنی بر اساس روابط نفوذپذیری- تخلخل استفاده شود. در مطالعه حاضر، سازند داریان به پنج واحد جریانی هیدرولیکی براساس نشانگر زون جریانی تقسیم شده است. به منظور شناسایی رخساره­های با بهترین و بدترین وضعیت مخزنی، درصد هر یک از واحدهای جریانی در رخساره­های شناسایی شده تعیین شد. هدف آنالیز خوشه­ای قرار دادن یک مجموعه از داده­ها در گروههایی (که خوشه نامیده می­شود) می­باشد، به طوریکه داده­های درون هر یک از گروهها اختلاف چندانی با یکدیگر نداشته و همگن باشند و نسبت به داده­های سایر خوشه­ها ناهمگن باشند. خوشه­سازی سلسله­ای، روشی برای گروه­بندی داده­ها به طور همزمان در مقیاس­های مختلف با استفاده از درخت خوشه­ای است، که در آن بهترین مقیاس به منظور گروه­بندی داده­ها استفاده می­شود.، در مطالعه حاضر و با استفاده از این روش و به منظور گروه­بندی داده­های تخلخل- تراوایی با ویژگیهای مشابه در خوشه­های جداگانه، تعداد پنج خوشه تعیین و به منظور ایجاد ارتباط با فابریک­های سنگی، درصد هر یک از رخساره­ها در خوشه­ها تعیین شد.  هر دو روش  نتايج رضايت بخشی را در مطالعه سازند داريان در این ميدان ارائه داده است. بر این اساس می­توان تکنيک­های مورد استفاده را به طور کاربردی برای مطالعات زمين­شناسی ساير مخازن ناهمگون بکار برد.